Polecamy materiały IPN poświęcone Ignacemu Janowi Paderewskiemu

• Piotr Grzelczak: Pianista, polityk, mąż stanu – Ignacy Jan Paderewski (1860–1941)

„Mimo nieszczęść, jakie Naród przechodził, Opatrzność zsyłała nam zawsze ludzi wyższych, którzy narodowi świecili przykładem i byli kolumnami, na których opierało się nasze polskie życie”.

Tymi słowy rektor Uniwersytetu Poznańskiego prof. Stanisław Dobrzycki witał 23 listopada 1924 roku Ignacego Jana Paderewskiego w murach poznańskiej Almae Matris w czasie ostatniej wizyty Mistrza w Ojczyźnie. Paderewski był wówczas podejmowany w Poznaniu, który sam skądinąd nazywał „najbardziej polskim miastem”, niemal po królewsku, czemu jednak trudno się dziwić. Ze stolicą Wielkopolski, począwszy od grudnia 1918 roku, łączyły go przecież wyjątkowo trwałe symboliczne więzy, które szybko stały się fundamentem, na którym przez kolejne lata budowano nad Wartą kult „wielkiego muzyka i obywatela”.

Utalentowane dziecko

Droga, która zaprowadziła go do tego miejsca miała swój początek w Kuryłówce na Podolu, gdzie jego ojciec Jan Paderewski administrował majątkiem Iwanowskich.To tutaj 6 listopada (wg kalendarza juliańskiego) 1860 roku przyszedł na świat przyszły pianista i mąż stanu. Rychło osierocony przez matkę Poliksenę z Nowickich, w wieku zaledwie trzech lat na rok stracił też ojca, którego Rosjanie, oskarżywszy go wcześniej o pomoc powstańcom styczniowym, osadzili w więzieniu w Lityniu. Wychowywany przez jakiś czas przez ciotkę, wyjątkowo wrażliwy chłopiec szybko począł zdradzać rozmaite zdolności, w tym zwłaszcza te muzyczne. Początkowo (od 1868 roku) rozwijał je pod okiem powstańca listopadowego i uczestnika Wielkiej Emigracji Michała Babiańskiego. W grudniu 1872 roku, w wieku zaledwie dwunastu lat, został ostatecznie posłany przez ojca do Warszawy, gdzie niebawem rozpoczął właściwą edukację w murach sławnego Warszawskiego Instytutu Muzycznego. Prócz fortepianu, który był dlań zawsze instrumentem pierwszego wyboru, uczył się tutaj gry na flecie, oboju, klarnecie, kontrabasie, waltorni i trąbce. W szkole po raz pierwszy dała też chyba o sobie znać jego niepokorna natura, gdyż aż dwukrotnie był z niej karnie relegowany. Zawsze jednak wracał, by wreszcie w 1878 roku skończyć uczelnię z wyróżnieniem i, mimo młodego wieku, objąć w niej posadę nauczyciela w niższych klasach fortepianu.

To tutaj poznał nieco od siebie starszą Antoninę Korsakównę, którą poślubił 7 stycznia 1880 roku. Szczęścia i ciepła życia rodzinnego nie dane mu było wówczas zaznać, jeszcze w tym samym roku bowiem owdowiał.

Pracowity artysta

Rodzinna tragedia przyczyniła się zapewne do podjęcia przez Paderewskiego decyzji o poświęceniu się pracy, wyjeździe z Warszawy i doskonaleniu swego warsztatu z zakresu kompozycji w Berlinie (u Fryderyka Kiela), a także w Wiedniu, gdzie w latach 1884–1887 pod wymagającym okiem Teodora Leszetyckiego udało mu się osiągnąć prawdziwe techniczne mistrzostwo. Ów najlepszy nauczyciel gry na fortepianie swojej doby, wspominał kilkanaście lat później:

W istocie, krótko po zakończeniu nauki u Leszetyckiego Paderewski rozpoczął błyskotliwą karierę pianisty-wirtuoza, szturmem zdobywając największe i najznamienitsze sale koncertowe świata. Z Paryża (1888), przez Pragę, Brukselę, Antwerpię, Wiedeń i Londyn (1890), w listopadzie 1891 roku zawędrował wreszcie za ocean, gdzie odbył swoje pierwsze amerykańskie tournée. Amerykańska epopeja trwała przez szereg kolejnych lat przynosząc Paderewskiemu finansową stabilizację, a także kolejne dowody niebywałego uznania, które szybko poczęło nabierać cech prawdziwej „padermanii”. Sukces był pełen. Pozwolił on zarazem ustabilizować Mistrzowi życie rodzinne, które od 1899 roku oficjalnie dzielił z Heleną z Rosenów primo voto Górską.

Zaangażowany patriota

Mimo wielkiej międzynarodowej sławy i powodzenia, którego doczekał na salonach, Paderewski nie zapominał bynajmniej o kraju ojczystym. Dbał zwłaszcza o to, by przedstawiono go jako artystę polskiego, dobierał repertuar eksponując dorobek wybitnych polskich twórców z Fryderykiem Chopinem na czele i z dużą częstotliwością angażował się w życie amerykańskiej Polonii, niejednokrotnie wspierając finansowo działalność polskich organizacji i stowarzyszeń na obczyźnie. Na politycznym gruncie czuł się zresztą coraz lepiej, czego wyrazem była m.in. głośna fundacja Pomnika Grunwaldzkiego, który dokładnie w pięćsetną rocznicę bitwy odsłonięto w Krakowie, a przede wszystkim jego działalność w dobie pierwszej wojny światowej. Stał się wówczas nie tylko mandatariuszem wielkiej akcji dobroczynnej prowadzonej na rzecz rodaków w kraju (vide Komitet Veveyski H. Sienkiewicza, Polish Relief Found w Londynie, setki koncertów, przy okazji których agitował w sprawie zniewolonej Polski), ale także, głównie za sprawą swych rozległych znajomości w świecie amerykańskiej i angielskiej polityki, ambasadorem sprawy polskiej na Zachodzie. Od 1917 roku był już oficjalnym przedstawicielem Komitetu Narodowego Polskiego w USA, dysponując przy tym bezpośrednim dostępem do najważniejszych amerykańskich polityków z prezydentem Thomasem Woodrow Wilsonem na czele.

Wpływowy polityk

Wyjątkowo silna polityczna pozycja, którą Paderewski zdobył sobie w dobie Wielkiej Wojny za oceanem, sprawiła, że w grudniu 1918 roku wrócił do Europy. Tutaj, po rozmowach z ministrem spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii lordem Arthurem Balfourem, a także w porozumieniu z Romanem Dmowskim oraz generałem Józefem Hallerem, podjął on decyzję o podróży drogą morską do Polski. Już sam wybór portu docelowego oraz trasy przejazdu przez kraj był wielce symboliczny, gdyż marszruta wiodła przez Gdańsk, do którego niepodległa Rzeczpospolita rościła sobie uzasadnione pretensje, a także przez Poznań. Do tego ostatniego przybył wieczorem 26 grudnia 1918 roku uruchamiając tym samym tylko pozornie uśpione siły, które doprowadziły nazajutrz do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Jak wspominał po latach przewodniczący Rady Miasta Poznania Witold Hedinger to waśnie dzięki Paderewskiemu padł wówczas

Ze stolicy Wielkopolski Mistrz udał się do Warszawy, gdzie 16 stycznia 1919 roku objął tekę prezydenta rady ministrów i ministra spraw zagranicznych w pozaparlamentarnym rządzie wolnej Rzeczypospolitej. Wytrwał na tym newralgicznym stanowisku do 9 grudnia 1919 roku, m.in. reprezentując Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, podczas której skutecznie zabiegał o potwierdzenie polskich praw do wyzwolonej przez powstańców Wielkopolski, pozyskał znaczną część Pomorza, przyczynił się do podjęcia przez wielkie mocarstwa decyzji o objęciu przez Polskę całej byłej Galicji, a także ze zmiennym szczęściem starał się umiędzynarodowić sprawę przyszłości Śląska, Powiśla, Warmii i Mazur. Opuściwszy ojczyznę w lutym 1920 roku, jeszcze przez dwa kolejne lata pełnił funkcję delegata Polski przy Lidze Narodów, by później na długo odsunąć się od krajowej polityki.

https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/146270,80-rocznica-smierci-Ignacego-Jana-Paderewskiego.html

Ignacy Jan Paderewski 80 Commemoration of death.

June 29 we proudly and warmly remember Ignacy Jan Paderewski who died in New York 80 years ago today in 1941.

This genius, composer, and pianist turned statesman and philanthropist was born Nov. 18, 1860, in Kurylowka, Podolya region of Poland. He lost his mother soon after birth and his father Jan Paderewski was arrested for his involvement in the Polish January 1863 Uprising against the Russian occupation of Poland. Raised by his aunt, Paderewski went on to study music at the Warsaw Conservatory and married a fellow student Antonina Korsakowna, who died several weeks after their son Alfred was born. While his relatives took care of his son, Ignacy Jan Paderewski continued music composition studies with Friedrich Kiel and Heinrich Urban in Berlin. In 1884 Polish superstar actress Helena Modrzejewska helped start-up Paderewski’s career and in 1887 Paderewski made his concert debut in Vienna, appearing shortly after in Paris and London. In 1891 he hit American shores and would end up performing 30 tours in the next 5 years, playing in every American State. Paderewski wrote the lyric drama Manru – still the only opera written by a Polish composer played at Metropolitan Opera of New York in its 135-year history. His charismatic star quality and extravagant manner were unmatched and attracted not only music lovers, but heads of state. In 1896 Paderewski donated 10,000 dollars to est. a trust fund for the encouragement of American-born composers. He funded American musicians at Stanford Univ., he sponsored students at the Parisian Conservatory (1909), at the Moscow and Petersburg Conservatories in Russia. Monuments established by Paderewski incl. Debussy in Paris, Liszt in Weimar, Beethoven in Bonn, Chopin in Zelazowa Wola, Kosciuszko in Chicago, and the Washington Arch in New York. He married Helena Paderewska (his second wife) in 1899 and in 1904 toured New Zealand and Australia. His great works for piano and orchestra include Polish Fantasy on Original Themes, Piano Concerto in A-Minor, and Polonia symphony. Paderewski’s most renowned Piano miniature is the Minuet in G-Major Opus 14 and he left us over 70 orchestral, instrumental, and vocal compositions. In 1914 Paderewski bought 2000 acres of land near Paso Robles, California. During WWI -Ignacy Jan Paderewski becomes an active member of the Polish National Committee in Paris, soon accredited by the Triple Entente as the representation of the Polish nation. Paderewski prepared a memorandum on the issue of the restitution of Polish Independence (Poland had been occupied and partitioned by Germany, Austria, and Russia since 1795) for President Woodrow Wilson on the eve of America’s entry into WWI (in January of 1917). The establishment of a “New Poland” became Wilson’s Thirteenth Point of his famous “Fourteen Points”. In 1919 Jozef Pilsudski, Poland’s Chief of State appointed Paderewski Poland’s PM and Foreign Minister. Representing Poland at the Versailles Peace conference, Ignacy Jan Paderewski signed the Versailles Treaty which confirmed the regaining of sovereignty by Poland. He was also instrumental by his Dec. 1918 visit, to inspire the people of Poznan, Poland, as they launched their victorious 1918/1919 Greater Poland Uprising. And much of his fortune supported the newly forming Polish military, WWI veterans, and their families. In 1922, Paderewski retired from politics and enjoyed immense success in New York (opening at Madison Square Garden and Carnegie Hall), but also concerting for Americans at large, in towns and cities across the country, arriving in his custom made train car along with his Steinway piano. In the 1937 British released film “Moonlight Sonata”, shown in the US. (1943) as the “The Charmer”, Maestro Paderewski was spotlighted as a brilliant renaissance man. During the outbreak and horror of joint 1939 Hitler/Stalin invasion into Poland, this remarkable Polish-American hero was a source of hope and strength to the Polish people. On June 29, 1941, when Maestro died, New York and America gave him a royal farewell. On July 3 there was a funeral at St. Patrick Cathedral in NYC. Paderewski was buried at Arlington National Cemetery in Virginia on July 5, 1941.

His remains were moved in 1992 to Poland where he was laid to rest in the Warsaw Arch-Cathedral of St. John the Baptist. His heart is interred at Our Lady of Czestochowa Shrine at Doylestown, PA. The now open PMA welcomes You to be amazed at our own Paderewski Room where, among other treasures, the original quill pen used by Paderewski to sign Poland back onto the map of Europe is on display!